Huurders mogen niet de dupe zijn van de overstap van gas naar warmte (update april 2024)

Onze woongebouwen aan de Heindijk, Hazendijk en Aalsdijk zijn in september 2022 aangesloten op het warmtenet. Eind 2023 bleek dat er sprake is van hoge kosten. We hebben toen financieel maatwerk aangeboden aan de huurders en onderzoek gedaan naar de oorzaak van de kostenstijging, en onze aanpak laten controleren door een onafhankelijke expert. Nu blijkt dat de kostenstijging veroorzaakt is door de sterk stijgende warmtetarieven, gaan we in gesprek met onze partners in de warmtetransitie. Want de huurders mogen niet de dupe zijn van de overstap van gas naar warmte en er moet dus een oplossing komen. In dit bericht gaan we uitgebreider in op de situatie.

Woonlastenneutraliteit voor de huurder
In april 2020 hebben Aedes (vereniging van woningcorporaties) en de warmtebedrijven in nauwe samenwerking met de Woonbond, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Rijksoverheid een akkoord gesloten over het 'Startmotorkader warmtenetten'. Het doel van het Startmotorkader was om, via gebundelde volumes corporatiewoningen, een schaalsprong te realiseren om de aanleg van warmtenetten op gang te krijgen of te versnellen. Eén van de afgesproken uitgangspunten was woonlastenneutraliteit voor de huurders van de corporaties. Dat betekent dat afnemers van warmte niet meer mogen betalen dan afnemers van gas. Om dit te waarborgen is in het Startmotorkader afgesproken om vóóraf in beeld te brengen hoe de overstap van gas naar warmte in prijs uitpakt voor de huurders.

Woonbron verstrekt opdracht voor aansluiting op warmtenet
In de geest van het Startmotorkader verstrekte Woonbron in juni 2020 de opdracht om de woningen aan de Heindijk, Hazendijk en Aalsdijk aan te sluiten op het warmtenet van Vattenfall (destijds Nuon). Dit gebeurde volgens de prijsafspraken uit de raamovereenkomst, die in april 2019 tussen Woonbron en Vattenfall voor IJsselmonde is afgesloten. Zoals het Startmotorkader voorschrijft zijn er vooraf aan de opdrachtverstrekking in samenwerking met de Woonbond uitgebreide berekeningen uitgevoerd. Deze toonden aan dat de huurders op dat moment goedkoper uit zouden zijn met de dan geldende warmtetarieven, dan met het collectieve gascontract van Woonbron. In september 2022, twee jaar na de opdrachtverstrekking, worden de woningen volgens de afgesproken planning aangesloten op het warmtenet.

Energiekosten huurders hoger in het eerste jaar met warmtenet
Bij de eerstvolgende afrekening over de periode juli 2022 – juni 2023 blijken de energiekosten van de huurders van de woningen aan de Heindijk, Hazendijk en Aalsdijk per saldo ruim 50% hoger te zijn, dan ze zouden geweest zijn met het collectieve gascontract van Woonbron dat nog doorliep tot en met 2023. De voorschotten waren op dat moment nog nauwelijks verhoogd, mede doordat het tot april 2023 onduidelijk was hoe de Tijdelijke subsidieregeling tegemoetkoming blokaansluitingen (TTB) eruit kwam te zien. Ondanks de TTB ontvingen huurders in december 2023 hoge naheffingen. Deze hoge naheffingen leidden bij een deel van de huurders meteen tot betalingsproblemen. Daarom biedt Woonbron waar nodig financieel maatwerk aan tot er een definitieve oplossing gevonden is.

Woonbron onderzoekt de oorzaak van de gestegen energiekosten
Woonbron heeft in januari 2024 samen met een onafhankelijke expert onderzocht wat de oorzaak is van de stijging van de energiekosten van de huurders aan de Heindijk, Hazendijk en Aalsdijk als gevolg van de overstap naar het warmtenet. Dit was immers niet voorspeld door de berekeningen die vooraf waren gemaakt op basis van de Startmotorkader-systematiek. We wilden zeker weten dat er geen sprake was van een rekenfout of van een technische fout bij de installatie van het warmtenet. Dat bleek niet het geval.

Oorzaak van kostenstijging is een langlopend, voordelig gascontract in combinatie met sterk stijgende warmtetarieven
De oorzaak van de kostenstijging was dat deze woningen op het moment van overstap in september 2022 naar het warmtenet nog 1,5 jaar hadden kunnen profiteren van het collectieve gascontract van Woonbron. Dit collectieve gascontract was afgesloten voor de periode januari 2021 tot en met december 2023. En dit contract had gasprijzen die relatief gunstig waren ten opzichte van de enorm gestegen gasprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne, wat met name in 2023 doorwerkt in de warmtetarieven.

Vanaf het moment dat deze woningen overgingen naar warmte ging het ACM-warmtetarief gelden, wat jaarlijks op 1 januari wordt aangepast aan de dan geldende gasprijs. Hierdoor kregen deze woningen vanaf 1 januari 2023 wél te maken met het enorm gestegen warmtetarief, terwijl zij met hun oude gascontract pas vanaf 1 januari 2024 een prijsstijging hadden gehad.

De combinatie van een langlopend, voordelig gascontract met een enorme warmtetariefstijging was niet voorzien toen in juni 2020 de juridisch bindende opdracht werd gegeven aan Vattenfall om deze woningen aan te sluiten op het warmtenet.

Woonbron vindt dat huurders niet de dupe mogen zijn en onderneemt stappen
Nu blijkt dat de kostenstijging veroorzaakt is door de sterk stijgende warmtetarieven, gaat Woonbron in gesprek met haar partners in de warmtetransitie, zoals Vattenfall, de gemeente, de Woonbond, Aedes en de Rijksoverheid. Want het uitgangspunt van woonlastenneutraliteit uit het Startmotorkader is niet waargemaakt, de huurders mogen niet de dupe zijn van de overstap van gas naar warmte, en er moet dus een oplossing komen. Daarbij zal er ook gekeken worden hoe het uitgangspunt van woonlastenneutraliteit bij toekomstige warmtenetprojecten wél kan worden gewaarborgd. Ook gaat Woonbron zich inzetten om de huurders van Heindijk, Hazendijk en Aalsdijk in aanmerking te laten komen voor het Tijdelijk Noodfonds Energie. Blokverwarming-complexen, en daarmee een fors deel van de sociale huurders in Nederland, komen hiervoor tot dusver niet in aanmerking en deze casus toont des te meer aan dat dit noodfonds ook bij dit soort complexen broodnodig is.

Update april 2024: Woonbron ging in gesprek met Vattenfall
We hebben Vattenfall gevraagd om de bewoners van deze woongebouwen te compenseren. Dat willen ze maar voor een klein deel doen. Dat vinden wij te weinig. En we kunnen niet akkoord gaan met de voorwaarden. Daarom zij we niet akkoord gegaan met dit aanbod, maar blijven we wel in gesprek met Vattenfall.

Ondertussen bieden we financieel maatwerk. Dat betekent onder andere dat we in overleg bij sommige bewoners het voorschot stookkosten tijdelijk verhogen. Zo proberen we te voorkomen dat deze bewoners bij de volgende afrekening veel bijbetalen. Ook gaan we soepel om met betalingsregelingen.

Woonbron helpt bewoners graag met het betalen van de afrekening
Daarom is het belangrijk om naar de persoonlijke situatie van onze bewoners te kijken. De Woonbron Brigade gaat binnenkort op pad om bewoners te helpen. Samen met medewerkers van de gemeente Rotterdam kijken we of bewoners bijvoorbeeld recht hebben op energietoeslag of bijzondere bijstand. Ook kijken we of het energieverbruik hoger is dan gemiddeld.

Of het nu gaat om onze gesprekken met Vattenfall of hulp bij het betalen van de afrekening: het belang van onze bewoners staat voorop. Wij zetten graag een stapje extra.

Update 16 april: Goed nieuws voor bewoners van de woongebouwen aan de Heindijk, Hazendijk en Aalsdijk: de afrekening stookkosten 2023 gaat omlaag. Klik hier om het hele bericht te lezen.